Informatie over de veerpond

Een boot als vervoermiddel is oeroud. Het diende van oudsher als transportmiddel voor het oversteken van rivieren die op handelsroutes lagen als mede voor lokaal transport. Bij gebrek aan motorische aandrijving was er, voor het voortbewegen van de boot, menskracht benodigd. Men maakte dan ook gebruik van roeiboten en vlotten die over de rivier geroeid of geboomd werden. Veel later, ongeveer midden 1700, waren het de Nederlanders die tot het inzicht waren gekomen dat de stroming van een rivier te benutten is voor het voorbeweging van een veerpont dwars op deze stroomrichting.

In tegenstelling tot hoog- en laag kabelpont wordt bij een pendelpont het vaartuig met een, enkele honderden meters lange, kabel die stroomopwaarts aan de rivieroever als draaipunt verankert is verbonden. Vanaf de verankering tot aan het vaartuig wordt de kabel door een paar tonnen of boeien bovenwater gehouden. De kabel wordt via één van de twee einden, gieren genoemd, naar de bevestigingpunt van de pont geleid. De pendelstand wordt verkregen door het elektrisch of handmatig takelen van de kabel opdat het aangrijpingspunt met het vaartuig wordt verplaatst. Hierdoor komt het vaartuig schuin op de rivierstroming te liggen en door de stroming afgeduwd. Deze zijwaartse druk zorgt er voor dat de veerpont aan de kabel pendelt naar de overkant. Bij de veerpont van kuuroord Rathen wordt, in plaats van met een gierlijn, de veerpont in juiste schuine stand geplaatst door twee relatief grote roerbladen.

Een boot of een vliegtuig, die over zijn langsas van zijn vaar- of vliegrichting afwijkt, ofwel met zijn neus een andere kant opwijst, “giert”. Dit is een oorspronkelijk Nederlands woord dat in het Duits is overgenomen. Een veerboot, die op deze wijze een rivier oversteekt, heet dan ook een “Gierpont”.

Een pendelpont, die om hun enkele honderd meters verwijderde ankerpunt pendelen (vandaar de naam “pendelpont”), heeft in vergelijk met een hoog kabelpont het nadeel dat ze zich, in rust of bij scheepvaartverkeer in principe, aan de oeverzijde moeten bevinden waar de kabel is bevestigd. Als de veerpont aan de ander oeverzijde aanlegt zal, vanaf het ankerpunt tot aan de pont, de kabel, met zijn tonnen of boeien, het scheepvaartverkeer onmogelijk maken.

Wanneer je het aan- en afmeren en de heen- en weer gaande mensen aanschouwd dan kan je jezelf gaan afvragen hoe het mogelijk is dat de pont zich voortbeweegt zonder motor.

Je realiseert je dan des te meer hoe bijzonder dit transportmiddel is in de huidige tijd.

Verbonden met de schoonheid van het landschap bemiddeld de pont tussen een herinnering aan weleer en de passagiers die daardoor een weldadig gevoel van rust ervaren. Dit draagt er toe bij dat vreemden met elkaar in gesprek komen over de streek en wat ze zoal hebben beleefd.

De gierpont, het milieuvriendelijke vervoermiddel, is een relikwie uit de “goede oude tijd”.

(Bron: “Die Gierseilfähren in Deutschland” van Werner Timpe Hannover, vrij vertaalt door Hugo van der Sluys.)